Cung và Nửa cung – Học Guitar phải biết!
Một trong những khái niệm cơ bản và quan trọng bậc nhất trong âm nhạc – đặc biệt là với người chơi guitar – chính là “cung” và “nửa cung”. Nhiều người mới tập thường bỏ qua hoặc không hiểu sâu về chúng, nhưng trên thực tế, hiểu rõ cung – nửa cung chính là bước đầu để bạn làm chủ âm nhạc. Dù bạn chơi đệm hát, solo, hay học lý thuyết, thì tất cả đều xoay quanh những khoảng cách này.
1. Cung và nửa cung là gì?
Âm nhạc phương Tây được chia thành 12 nốt nhạc cơ bản trong một quãng tám (octave). Khoảng cách giữa hai nốt liền kề gần nhất được gọi là nửa cung (semitone). Hai nửa cung tạo thành một cung (whole tone).
Trên cần đàn guitar, mỗi phím (fret) cách nhau đúng một nửa cung.
-
Khi bạn bấm dây số 1 (dây Mí – E cao) ở ngăn số 0, bạn được nốt E
-
Dời lên ngăn số 1, bạn có nốt F → đây là một nửa cung
-
Dời tiếp lên ngăn số 2, bạn có nốt F# → thêm một nửa cung nữa, tức là 1 cung so với E
Trên đàn guitar, 1 ngăn = 1 nửa cung. Đây là điều cực kỳ quan trọng cần ghi nhớ!
2. Các nốt cách nhau bao nhiêu cung?
Dưới đây là thứ tự 12 nốt nhạc:
C – C# – D – D# – E – F – F# – G – G# – A – A# – B – (và quay về C)
Bảng khoảng cách giữa các nốt:
-
C → C# : nửa cung
-
C# → D : nửa cung
-
D → D# : nửa cung
-
D# → E : nửa cung
-
E → F : nửa cung (lưu ý: không có E#)
-
F → F# : nửa cung
-
F# → G : nửa cung
-
G → G# : nửa cung
-
G# → A : nửa cung
-
A → A# : nửa cung
-
A# → B : nửa cung
-
B → C : nửa cung (lưu ý: không có B#)
Ghi nhớ quan trọng:
-
E – F và B – C là 2 cặp duy nhất cách nhau nửa cung mà không có dấu thăng (#) ở giữa.
-
Mọi cặp còn lại đều cách nhau 1 cung (2 nửa cung).
3. Tại sao cung – nửa cung lại quan trọng khi học guitar?
a. Hiểu vị trí nốt nhạc trên cần đàn
Việc ghi nhớ cung – nửa cung giúp bạn xác định đúng tên nốt ở bất kỳ ngăn nào, từ đó hiểu được âm giai, hợp âm, và solo chính xác. Thay vì học thuộc lòng rời rạc, bạn có thể hiểu và tự tính được các nốt nhờ khoảng cách cung.
Ví dụ: Bạn biết ngăn số 3 dây số 5 là nốt C → ngăn số 5 là D → suy ra giữa chúng có 2 ngăn = 1 cung.
b. Hình thành âm giai và hợp âm
Âm giai trưởng (major scale) – nền tảng cho mọi thể loại nhạc – được xây dựng theo công thức khoảng cách:
1 cung – 1 cung – ½ cung – 1 cung – 1 cung – 1 cung – ½ cung
Ví dụ âm giai C trưởng:
C – D – E – F – G – A – B – C
(khoảng cách theo đúng công thức trên)
Nếu bạn không hiểu cung – nửa cung, bạn sẽ không thể xây được âm giai chính xác, dẫn đến sai cả trong solo lẫn hợp âm.
c. Dùng để chuyển tông (transpose) và di chuyển thế tay
Hiểu được cung – nửa cung giúp bạn chuyển tông một bài hát dễ dàng, di chuyển thế tay mà vẫn giữ nguyên màu sắc âm nhạc. Ví dụ: nếu bạn chơi hợp âm C ở vị trí mở, bạn có thể dịch lên 2 phím → thành D → vì C → D là 1 cung = 2 ngăn.
4. Cách nhớ các note nhạc
Bài tập 1: Đếm cung – nửa cung trên cần đàn
Chọn một dây bất kỳ, bắt đầu từ ngăn số 0. Mỗi lần dịch chuyển lên một phím, bạn đọc tên nốt và xác định xem đó là một nửa cung hay tổng cộng là mấy cung so với nốt gốc.
Bài tập 2: Viết lại âm giai C trưởng dựa vào công thức cung
Hãy tự viết ra giấy âm giai C trưởng với công thức:
1 cung – 1 cung – ½ cung – 1 cung – 1 cung – 1 cung – ½ cung
Sau đó thử làm tương tự với G trưởng, D trưởng…
Hiểu rõ cung và nửa cung là bước đầu tiên để hiểu âm nhạc một cách có hệ thống. Trên guitar, điều này càng trở nên dễ tiếp cận vì mỗi phím đàn đều thể hiện chính xác một nửa cung. Từ việc xây dựng âm giai, định vị nốt nhạc, đến chuyển hợp âm – tất cả đều dựa trên kiến thức này.
Dù bạn là người mới, hãy dành thời gian để thực hành cung – nửa cung mỗi ngày. Bạn sẽ thấy guitar không còn là những thế tay vô hồn, mà là một ngôn ngữ có logic, có cảm xúc, và bạn chính là người đang học cách “nói chuyện” với âm nhạc.
